Πότε η μη καταβολή της διατροφής είναι ποινικό αδίκημα

Γράφει ο Παναγιώτης Δαβόρας*: Σύμφωνα με τον αστικό κώδικα αμοιβαία υποχρέωση διατροφής εκ του νόμου έχουν οι ανιόντες και κατιόντες, δηλαδή οι γονείς προς τα τέκνα και τα τέκνα προς τους γονείς (αρ. 1485 ΑΚ).

Πέραν της άνω περίπτωσης δικαίωμα διατροφής δίδει ο νόμος σε ορισμένες ειδικά περιπτώσεις, οι οποίες και απαριθμούνται στο αρ. 1442 ΑΚ, στον πρώην σύζυγο. Η διατροφή, δε, περιλαμβάνει όλα εκείνα τα οποία είναι αναγκαία για την συντήρηση του δικαιούχου αυτής, πλέον των εξόδων για την ανατροφή του και την επαγγελματική του εκπαίδευση.

Η άσκηση ποινικής δίωξης για μη καταβολή διατροφής γίνεται ύστερα από υποβολή έγκλησης, αναφοράς ή μήνυσης στον Εισαγγελέα ή στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής και δύναται να εκδικασθεί και με τη διαδικασία του αυτοφώρου. Για την στοιχειοθέτηση του ποινικού αδικήματος για μη καταβολή διατροφής απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει τελεσίδικη απόφαση δικαστηρίου η οποία να την επιδικάζει, έστω και προσωρινά (π.χ. απόφαση Ασφαλιστικών Μέτρων). Όπως ορίζει το άρθρο 358 ΠΚ, η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος περιλαμβάνει σωρευτικά τα εξής πραγματικά περιστατικά: α) παραβίαση της υποχρέωσης διατροφής (περιλαμβάνεται και η μη εμπρόθεσμη καταβολή της), β) η υποχρέωση καταβολής διατροφής να επιβάλλεται εκ του νόμου και να έχει αναγνωρισθεί με δικαστική απόφαση, έστω και προσωρινή, γ) εξαιτίας της μη καταβολής από τον υπόχρεο, πρέπει ο δικαιούχος της διατροφής να έχει υποστεί στερήσεις ή να αναγκάσθηκε να δεχθεί τη βοήθεια άλλων. Εφόσον συντρέχουν σωρευτικά τα παραπάνω πραγματικά περιστατικά, δηλαδή πληρούται η αντικειμενική υπόσταση του αδικήματος του αρ. 358 ΠΚ, διερευνάται περαιτέρω η υποκειμενική υπόστασή του.

Όταν αναφερόμαστε στην υποκειμενική υπόσταση ενός εγκλήματος αναφερόμαστε στο βουλητικό στοιχείο του δράστη το οποίο επικαλύπτει την παράνομη πράξη του, δηλαδή εάν τέλεσε το αδίκημα από αμέλεια ή από δόλο. Η υποκειμενική υπόσταση του αδικήματος του αρ. 358 ΠΚ στοιχειοθετείται όταν ο υπόχρεος προς καταβολή της διατροφής παρέλειψε να την καταβάλει «κακόβουλα», δηλαδή μόνο εκ δόλου οιουδήποτε βαθμού. Ο όρος «κακόβουλα» του αρ. 358 ΠΚ πληρούται σύμφωνα με τη νομολογία των δικαστηρίων όταν ο υπόχρεος προς καταβολή της διατροφής παραλείψει να την καταβάλει ενώ έχει την οικονομική δυνατότητα (π.χ. σταθερή και μόνιμη εργασία). Εάν, όμως, έχει περιέλθει σε πλάνη, είτε νομική είτε πραγματική, ως προς την καταβολή της, θα κριθεί κατά περίπτωση από το δικαστήριο εάν κρίνεται η πλάνη του συγγνωστή (άξια συγνώμης). Σε εκείνη την περίπτωση στην οποία θα αποδειχθεί στο ποινικό δικαστήριο ότι ο υπόχρεος προς καταβολή της διατροφής δεν την κατέβαλε εξαιτίας της οικονομικής του αδυναμίας (π.χ. είχε απολυθεί από την εργασία του)  επ’ ουδενί δεν πληρούται η υποκειμενική υπόσταση του αρ. 358 ΠΚ και η απόφαση θα είναι αθωωτική.

Η παραβίαση της υποχρέωσης για διατροφή είναι αυτεπάγγελτα διωκόμενο αδίκημα και χαρακτηρίζεται ως διαρκές, με άλλα λόγια συνεχίζεται να τελείται μέχρις ότου ο υπόχρεος καταβάλει την διατροφή και ως εκ τούτου δεν υπόκειται σε παραγραφή. Επιπροσθέτως η απαίτηση διατροφής είναι ανεπίδεκτη συμψηφισμού διότι πηγάζει εκ του νόμου και συναριθμείται στις ακατάσχετες απαιτήσεις (σύμφωνα με το αρ. 982 παρ. 2 περ. γ’ του ΚΠολΔ σε συνδυασμό με το αρ. 451 ΑΚ), Δεν δύναται δηλαδή ο υπόχρεος προς καταβολήν της να αντιτάξει ισχυρισμό συμψηφισμού για απαίτηση που έχει εις βάρος του δικαιούχου της διατροφής.

Η τέλεση του αδικήματος του αρ. 358 ΠΚ τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος (πλημμέλημα) και ανήκει στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου. Η ποινή στην οποία θα καταδικασθεί ο δράστης του άνω αδικήματος θα ανασταλεί εφόσον δεν έχει στο ποινικό του μητρώο αθροιστικώς αμετάκλητες ποινικές καταδίκες φυλάκισης πέραν του ενός έτους. Σε διαφορετική περίπτωση η ποινή του θα μετατραπεί σε χρηματική. Δυνατότητα εφέσεως κατά της καταδικαστικής απόφασης από τον κατηγορούμενο δίδεται μόνον εφόσον η ποινή η οποία επιβλήθηκε είναι φυλάκιση άνω των τριών μηνών ή χρηματική άνω των δύο χιλιάδων ευρώ (αρ. 489 παρ 1 περ. β’ ΚΠΔ).
Κάντε LIKE στη σελίδα του InVeria.gr και...  μείνετε ενημερωμένοι για όλα!

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια

Κάντε LIKE στη σελίδα του InVeria.gr και...  μείνετε ενημερωμένοι για όλα!
Η αναδημοσίευση αναρτήσεων ή η χρήση πληροφορίων του InVeria.gr 
επιτρέπεται μόνο με αναφορά στην πηγή, με ενεργό σύνδεσμο