Τα αρχαιολογικά ευρήματα της Βέροιας ανοίγουν «διάλογο» με τον σύγχρονο κόσμο - Τι μηνύματα κρύβουν;

Οι βασιλικοί μακεδονικοί τάφοι των Αιγών, στη Βεργίνα, είναι παγκοσμίως γνωστοί και χιλιάδες επισκέπτες έρχονται κάθε χρόνο στην περιοχή για να τους δουν από κοντά και να ξεναγηθούν στα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα. Βασιλικοί τάφοι, μεγαλοπρεπείς και αξιόλογοι, με ανεκτίμητης αξίας θαμμένους θησαυρούς αυτοί της Βεργίνας, τόσης που μάλλον «σκέπασαν», με την αίγλη τους, τους «δίδυμους μακεδονικούς τάφους» που ανακαλύφθηκαν τυχαία στη Βέροια, κατά τη διάρκεια εργασιών για ανέγερση οικοδομής, το 1973.  

Πόσοι από τους Βεροιώτες γνωρίζουν την ύπαρξη αυτών των λαξευτών «δίδυμων» τάφων, στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Ασπασίας, ακριβώς απέναντι από το 3ο Γυμνάσιο Βέροιας; Και αν κάποιοι το έχουν δει περνώντας από το σημείο, κατά πόσο γνωρίζουν την ιστορία τους; Οι μαθητές των σχολείων που είναι στη γειτονιά των μακεδονικών τάφων, το 3ο και 4ο Γυμνάσιο και το Μουσικό Σχολείο προσφάτως, έχουν άραγε διδαχθεί ή πληροφορηθεί κάτι σχετικά;

Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα και για αυτό τον λόγο επικοινωνήσαμε με την ΙΖ΄ Εφορία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, στην αρμοδιότητα της οποίας υπάγονται οι «δίδυμοι μακεδονικοί τάφοι», προκειμένου να μάθουμε περισσότερα σχετικά γι’  αυτούς.

Μιλώντας με τον Ιωάννη Γραικό, Αρχαιολόγο της ΙΖ΄ ΕΠΚΑ, πληροφορηθήκαμε πως οι, στεγασμένοι και περιφραγμένοι πλέον, «δίδυμοι μακεδονικοί τάφοι», βρέθηκαν το 1973 κατά την εκτέλεση εργασιών στο τότε «κτήμα Καραντουμάνη», στην σημερινή περιοχή κάτω από το μπάσκετ της Εληάς.

Πρόκειται για τάφους που χρησιμοποιήθηκαν από τον 4ο μέχρι και τον 2ο π.Χ. αιώνα και ανήκαν σε ένα ταφικό σύνολο, όπως αναφέρουν οι εκτιμήσεις, εκτός των τειχών της Βέροιας.

Οι τάφοι που είναι ορατοί σήμερα, είναι λαξευμένοι σε πέτρα και παρουσιάζουν ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία, αν και ήταν τάφοι για «κοινούς θνητούς». Αν και ως αρχαιολογικό εύρημα δεν μπορεί να συγκριθεί σε καμία περίπτωση με τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας, για τη Βέροια αποτελεί ένα από τα ελάχιστα αρχαιολογικά μνημεία των ελληνιστικών χρόνων, σε αντιδιαστολή με τα πολλά βυζαντινά μνημεία που υπάρχουν στην πόλη.

Θα ανοίξει «διάλογος» των Μνημείων με τον σύγχρονο κόσμο

Όπως μας επισήμανε ο αρχαιολόγος Ιωάννης Γραικός, στα άμεσα σχέδια της ΙΖ΄ ΕΠΚΑ, της προϊσταμένης της Αγγελικής Κοτταρίδη και του ίδιου, είναι η εξωστρέφεια του αρχαιολογικού μουσείου της Βέροιας προς την κοινωνία.

Απόρροια αυτού, θα είναι και η προσπάθεια «επικοινωνίας» των λίγων μνημείων της ελληνιστικής περιόδου (4ος – 2ος π.Χ. αιώνας) με τους πολίτες του σήμερα.

Στα πλαίσια αυτού του αναγκαίου εγχειρήματος, θα τοποθετηθούν πινακίδες σήμανσης προς τα μνημεία της πόλης (τους «δίδυμους τάφους», τα αρχαία τείχη κλπ), καθώς και πινακίδες που θα αναφέρονται στην ιστορία τους.

Επίσης, προγραμματίζονται δράσεις του αρχαιολογικού μουσείου με τα σχολεία της Πρωτοβάμθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ενώ ανάλογες κινήσεις θα γίνουν και σε ευρύτερη κλίμακα.

Σκοπός όλων των παραπάνω, όπως προέκυψε από την επικοινωνία μας με τον κ. Γραικό, είναι να ανοίξει «διάλογος» του χθες με το σήμερα, να λάβουμε μηνύματα και ερεθίσματα από τους κατοίκους της αρχαίας Βέροιας και να κάνουμε αναγωγές του παρελθόντος στο παρόν και στο μέλλον.

Οι χρυσές σελίδες του παρελθόντος μπορούν να στείλουν αισιόδοξα μηνύματα;

Χωρίς καμία διάθεση αρχαιολαγνείας ή συμπλεγματικής κομπορρημοσύνης, θα πρέπει να είναι κοινά αποδεκτό πως τα διασωθέντα μνημεία της περιοχής, οι αναφορές στην αρχαία γραμματεία, οι επιγραφές ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου κ.α., αποδεικνύουν πως η Βέροια υπήρξε λαμπρότατη πόλη, εφάμιλλη (και πολλές φορές ανώτερη) της Θεσσαλονίκης, λόγω της στρατηγικής της θέσης, της κουλτούρας που είχαν αναπτύξει οι κάτοικοί της και – γιατί όχι – λόγω συγκυριών και… θεϊκής εύνοιας.

Μία από τις αρχαιότερες πόλεις που η ίδρυσή της χάνεται στα μυθικά χρόνια, μια πόλη που την αναφέρει ο μεγάλος ιστορικός της αρχαιότητας Θουκυδίδης, μια πόλη από την οποία – κατά πάσα πιθανότητα – καταγόταν η δυναστεία των Αντιγονιδών,  μια πόλη που στα Ρωμαϊκά χρόνια γνώρισε μεγάλη ακμή, που ορίσθηκε η πρωτεύουσα του «Κοινού των Μακεδόνων», πόλη που την επισκέφθηκε ο Απόστολος Παύλος (το 50 – 51 μ.Χ.), ο οποίος συνήθιζε να κηρύττει μόνο σε μεγάλα αστικά κέντρα (Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Κόρινθος κλπ), η «Σεμνότατη μητρόπολις της Μακεδονίας και δις νεωκόρος Βέροια» και η «πόλη της Μακεδονίας μεγάλη και πολυάνθρωπος» (όπως χαρακτηρίζεται), μια πόλη που πιθανότατα είχε λαμπρά οικοδομήματα για κατοικίες των αρχόντων και αίθουσες συνεδριάσεων του κοινού, ναούς μεγαλοπρεπείς θεών και αυτοκρατόρων, στάδιο, θέατρο και άλλα πολλά…

Αυτή η αρχαία πόλη, που γνώρισε μεγάλες στιγμές δόξας στην ιστορία της, σίγουρα έχει πολλά να μας διδάξει…

Ιστορικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, πνευματικά, φιλοσοφικά, η αρχαία Βέροια «κρύβει» πολλά μηνύματα (π.χ. πως αξιοποίησε την στρατηγική της θέση και έφτασε σε ανάπτυξη, σε αντίθεση με την σημερινή Βέροια και κατ΄ επέκταση Ημαθία, που αποτελεί κομβικό σημείο μεταξύ βορά και νότου, δύσης και ανατολής και παρά ταύτα, παρακμάζει διαρκώς…)

Με την βοήθεια των ειδικών επιστημόνων, τα μηνύματα αυτά θα γίνει προσπάθεια να αποκρυπτογραφηθούν και να τεθούν στη διάθεση της σύγχρονης Βέροιας, αλλά και της σύγχρονης Ελλάδας.

Βέβαια, το κατά πόσο είναι σε θέση ο σύγχρονος Έλληνας να τα δεχθεί ή κατανοήσει, είναι άλλο θέμα. Ωστόσο, το πρώτο βήμα θα έχει γίνει και ίσως κάποτε το «θαμμένο» λαμπρό παρελθόν να γίνει «παρόν».

Άρθρο του Νίκου Βουδούρη στην εφημερίδα "Λαός"