Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου των ΙΖ Παυλείων

Την Τρίτη 28 Ιουνίου ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του τριήμερου διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου των ΙΖ΄Παυλείων, που φέτος είχε ως θέμα: «Η πνευματική πατρότητα κατά τον απόστολο Παύλο».

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗΣ

Κατά την πρώτη πρωϊνή συνεδρία προήδρευσε ο Ομ. Καθηγητής κ. Ιωάννης Καραβιδόπουλος, ενώ πρώτος εισηγητής ήταν ο. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. κ. Αθανάσιος Καραθανάσης ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η πνευματική καθοδήγηση κατά την εποχή της τουρκοκρατίας». Μεταξύ άλλων τόνισε ότι το γεγονός της αλώσεως έφερε στο Γένος μία κατάρρευση αξιών, τις οποίες προσπάθησε να στηρίξει το Πατριαρχείο. Αυτό κατέστη εφικτό – επιτυχές μέσω των προνομίων αρχικά. Επιπρόσθετα κλήθηκε να αντιμετωπίσει και τη ρωμαικαθολική προπαγάνδα. Οι λόγιοι κληρικοί ασχολήθηκαν με την έκδοση λειτουργικών κυρίως βιβλίων (ωρολόγιο, ψαλτήρι κα) για να καλύψουν τις ανάγκες των πιστών. Εξέδωσαν επίσης και πολλούς «βίους αγίων», καθώς και «ακολουθίες νεομαρτύρων». Δημοφιλή υπήρξαν και πολλά λαϊκά αναγνώσματα, όπως η «φυλλάδα του γαϊδάρου», που στόχευαν στην ψυχαγωγία αλλά και στη διδασκαλία – καθοδήγηση του λαού. Τα βιβλία αυτά ήταν επιτρεπτά από το Πατριαρχείο και εντάσσονταν στη δημώδη λογοτεχνία. Δημοφιλείς ήταν και οι «μύθοι του Αισώπου». Την εποχή αυτή κυκλοφορούν και πολλά συγγράματα εκλαϊκευμένης θεολογίας.

Το Πατριαρχείο έπρεπε ν’ αντιμετωπίσει αρχικά τη ρωμαιοκαθολική προπαγάνδα, πολεμώντας κυρίως το τάγμα των Ιησουϊτών. Απέναντι στους προτεστάντες ήταν αρχικά ανεκτικό το Πατριαρχείο, γιατί και οι προτεστάντες πολεμούσαν τον ρωμαιοκαθολικισμό. Συγλονιστική μορφή στο τέλος του 16ου αιώνα υπήρξε ο Μάξιμος Μαργούνιος, ο οποίος πολέμησε μέσω του συγγραφικού έργου του το ρωμαϊοκαθολικισμό (κυρίως τους Ιησουΐτες), αγάπησε το λαό μας και έδωσε μάχη για τη μόρφωση – πνευματική αναβάθμισή του.

Ο Μελέτιος Πηγάς είναι ο πρώτος που μίλησε για εθνική αντίσταση. Πολέμησε με το έργο του τον ιουδαϊσμό αλλά και τον παπισμό. Οι εκκλησιαστικοί ρήτορες της εποχής καλλιέργησαν με έξοχο τρόπο τη νεοελληνική γλώσσα, συγγράφοντας έργα εκλαϊκευμένης δογματικής.

Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πουμε ότι η Τουρκοκρατία ανέδειξε λαμπρούς πνευματικούς καθοδηγητές 9κυρίως εκκλησιαστικούς), που στήριξαν το λαό με την έκδοση βιβλίων (θεολογικών, γλωσσικών αλφαβηταρίων).

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΥΑΦΑΝΤΗΣ

Δεύτερος εισηγητής ήταν ο επ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. κ. Παναγιώτης Υφαντής ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η πνευματική πατρότητα στα χρόνια της πληροφορίας». Ο εισηγητής στην ομιλία του τόνισε μεταξύ άλλων ότι ο πολιτισμός της πληροφορίας αποτελεί το σπουδαιότερο επίτευγμα του τεχνολογικού πολιτισμού της μετανεωτερικής εποχής. Πρόκειται για τον πολιτισμό – θρίαμβο του ατομικισμού. Εργαλείο έκφρασης του πολιστισμού αυτού είναι ο κυβερνοχώρος. Η διαδεδομένη πλέον χρήση του διαδυκτίου, ως τρόπος έκφρασης της πίστης, έχει προτεσταντικό υπόβαθρο. Αλλά και η καθολική Εκκλησία διατηρεί πολλές ιστοσελίδες που καλούν τους πιστούς σε προσευχή, σε ιεραποστολική μαρτυρία και ποιμαντική δράση. Ο κυβερνοχώρος έχει καταστήσει την ηλεκτρονική εξομολόγηση εξαιρετικά δημοφιλή, καθώς εξασφαλίζει άνεση, αμεσότητα και ανωνυμία. Κατά συνέπεια δεν θα ήταν υπερβολή να μιλήσουμε για τον «ηλεκτρονικό πνευματικό πατέρα». Ωστόσο η μετοχή στην αλήθεια προϋποθέτει πάντα τη συμμετοχή στην αλήθεια και η αγιότητα είναι ένα γεγονός προσωπικό και εκκλησιαστικό (απαιτείται η προσωπική παρουσία στο σώμα των πιστών).

Η ηλεκτρονική εξάπλωση και στο χώρο της θρησκείας είναι ένα αναμφισβήτητο γεγονός. Η πρόκληση είναι η επίτευξη της διάκρισης. Την αρετή αυτή καλείται να ασκήσει όχι μόνο ο φορέας της πνευματικής πατρότητας αλλά και αυτός που αναζητά την αλήθεια. Η μη συνάντηση των εμπλεκομένων ηλεκτρονικά και απρόσωπα πνευματικού – πατέρα και αναζητητή της αλήθειας είναι βάναυση παραβίαση της προσωπικής σχέσης πνευματικού πατέρα – τέκνων. Το κειδί βρίσκεται στη σωστή χρήση του κυβερνοχώρου συνολικά.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΕΝΑΝΙΔΗΣ

Κατά την τελευταία συνεδρία του συνεδρίου προήδρευσε ο ομ. Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ. κ. Ιωάννης Γαλάνης. Εισηγητής ήταν ο Διευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης κ. Κωνσταντίνος Κενανίδης ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η αναγκαιότητα της πνευματικής πατρότητας σε μία μετα – μεταμοντέρνα κοινωνία». Ο εισηγητής στην ομιλία του τόνισε ότι στο όνομα του ανθρωπισμού διεπράχθησαν πολλά εγκλήματα γιατί εξέλειπε ο θεανθρωπισμός. Η επιστράτευση των χριστιανών για δήθεν διάδοση των αληθειών της πίστης οδήγησε σε φαινόμενα ελιτισμού και απομόνωσης. Στην ορθόδοξη παράδοση είναι εντελώς ξένη η αντίηψη ότι όσο προχωράει κανείς πνευματικά, τόσο απομονώνεται από τους συναθρώπους του. Ο γέροντας Παΐσιος έλεγε χαρακτηριστικά: «είμαι κατά πολύ χειρότερος, ακόμα κι από τα ίδια τα ζώα».

Για να μπορέσει κάποιος να διατηρήσει μία ταυτότητα, πρέπει να ισχύουν κάποια πνευματικά κριτήρια. Δεν αρκεί μόνο η προδιάθεση, πρέπει να ακολουθήσει και η καλλιέργεια. Στην Εκκλησία της μετα- μεταμοντέρνας κοινωνίας επικρατεί μία σύγχιση, λόγω της έλλειψης κατά περίσταση, πνευματικών κριτηρίων. Η σύγχιση εντοπίζεται κυρίως στο πλαίσιο της σωτηριολογίας.

Η Εκκλησία πρέπει να ανταποκριθεί στις ανάγκες των πιστών της σημερινής εποχής. Η δυσκολία εφαρμογής του θείου μηνύματος οφείλεται στη δική ας ατελή φύση κι όχι στην τελειότητα του μηνύματος. Βασικό χαρακτηριστικό της μετα-μεταμοντέρνας κοινωνίας είναι η νομιμοποιήμενη ανομία. Σε περιόδους κρίσης (οικονομικής και ηθικής) αμφισβητούνται ακόμα και οι παραδοσιακές σταθερές αξίες. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να εννοήσουμε το μυστήριο της μετανοίας έξω από τα σωτηριολογικά πλαίσια.

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΙΜΩΝΟΠΕΤΡΙΤΗΣ

Τελευταίος εισηγητής του συνεδρίου ήταν ο Ιερομόναχος Αθανάσιος Σιμωνοπετρίτης, Υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Σύγχρονοι πνευματικοί πατέρες». Ο εισηγητής στην ομιλία του τόνισε ότι δεν είναι λίγοι οι συνάνθρωποί μας που ασκούν δριμεία κριτική στο φαινόμενο της γεροντολαγνείας (τόσο απ τη μεριά των πνευματικών πατέρων, όσο και από τη μεριά των πιστών). Η ποικιλία στους χαρακτήρες των γερόντων δείχνει μα τον πιό πειστικό τρόπο τον ευρύ χαρακτήρα της Εκκλησίας μας η οποία είναι πολυδιάστατη.

Οι γέροντες είναι απλοί άνθρωποι κι αυτοί, με την μόρφωση, την ιδιομορφία τους, τις αδυναμίες και τις ατέλειές τους. Άλλωστε, όπως όμορφα παρατηρεί ο Ιωάννης ο Σιναΐτης, «μόνο στον παράδεισο θα υπάρχει η πλήρης – απόλυτη τελειότητα». Αν ο πιστός πλησιάζει τον πνευματικό πατέρα ως θαυματοποιό, τότε η σχέση πνευματικού πατέρα – τέκνου είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Επίσης η στείρα αντιγραφή – μίμηση του πνευματικού πατέρα, η οποία δεν συνοδεύεται από εσωτερική μεταστροφή, καταντά ανούσια και θυμίζει πνευματικό τουρισμό.

Ακολούθως ο εισηγητής ανέφερε το παράδειγμα κάποιων ξεχωριστών πνευματικών πατέρων – γερόντων από όλες τις ιερατικές και μοναχικές τάξεις.

ΛΗΞΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Μετά την ολοκλήρωση των εισηγήσεων, της συζητήσεως και των απονομών τιμητικών διακρίσεων ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων παρουσίασε τον τόμο πρακτικών του περσινού συνεδρίου που είχε ως τίτλο «Εκκλησία: θεσμός και χάρισμα κατά τον απόστολο Παύλο». Στη συνέχεια έκανε ανασκόπιση των εισηγήσεων και των συμπερασμάτων του συνεδρίου και κήρυξε τη λήξη εργασιών του ενώ ο σεβασμιώτατος δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει θερμά όλους τους εκπροσώπους των Εκκλησιών που μετέφεραν τ μηνύματα των προκαθημένων τους και συνεισέφεραν στο συνέδριο, καθώς επίσης τους διοργανωτές, τους εισηγητές, τους συνέδρους και όλους όσους κοπίασαν για την επιτυχή οργάνωσή του.
Νωρίτερα ο πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής των Παυλείων ο, Καθηγητής κ. Ιωάννης Καραβιδόπουλος ανακοίνωσε και το θέμα του συνεδρίου των ΙΗ΄Παυλείων, τον Ιούνιο του 2012 που θα είναι: «Ελευθερία και ευθύνη στον άνθρωπο κατά τον απόστολο Παύλο». Το συνέδριο του 2012 θα είναι αφιερωμένο στην επέτειο των 100 χρόνων από την απελευθεύρωση της Βέροιας και των άλλων πόλεων της μητροπολιτικής μας περιφέρειας.